Дәреснең темасы: “Иң татлы тел-туган тел” ( 7нче сыйныф) Дәреснең максаты: 1 .Сөйләмнең кеше тормышында ролен күзәтү; 2. Укучыларның фикерләү сәләтен үстерү; 3. Туган телебезнең байлыгын,матурлыгын,гүзәллеген ачыклау. Җиһаз: Магнитофон язмасында туган телгә багышланган язмалар,шигырьләр, мәкаль-әйтемнәр китаплары, “ Туган тел” турында плакатлар:1. Туган тел- иң матур тел, Туган тел – иң тәмле тел. Тәмле дип, телең йотма - Туган телне онытма! (Ш.Галиев) 2. И туган тел,и матур тел, Әткәм-әнкәмнең теле! Дөньяда күп нәрсә белдем Син туган тел аркылы (Г.Тукай) . 3. Тел дигән дәрья бар, Дәрья төбендә мәрҗән бар. Белгәннәр чумып алыр, Белмәгән карап калыр. (Н.Исәнбәт) Укыту методлары: Әңгәмә,эзләнү,тикшерү. Укыту алымнары: Биремнәр,башваткыч белән эш. Дәреснең төре: Уен Файдаланылган әдәбият: 1. Сафиуллина Ф.С.”Татар теле”(2001) 2. “Тәрбия”газетасы 2002 ел №3 3. Мәгариф” журналы 2002 ел №5 Дәрес барышы. I. Оештыру өлеше:-Исәнмесез укучылар,кадерле кунаклар,хөрмәтле жюри.Буген без “Иң татлы тел –туган тел” диеп аталган кичәгә җыелдык. II. Актуальләштерү: Укучылар,без хәзер сезгә берничә сорау биреп туган телебез турында белемнәрегезне тикшереп алабыз. -Менә без әйтәбез,туган тел,туган тел... Ә нәрсә соң ул туган тел? -Туган тел ул- ата-бабаларыбыздан,әбиләребездән-әниләребездән күчкән мирас булып тора.Без үз телебезне белергә,матур итеп сөйләшә белергә тиеш. -Әйе укучылар,бик дөрес. Сезнең туган телегез нинди? -Татар теле(Рус теле) -Сез ничә телдә сөйләшә беләсез? -Ике телдә -Ни өчен ике телдә сөйләшәсез?Аның кайсысы туган телегез? -Безнең телебез татар теле,ләкин рус телен дә яхшы белергә кирәк. -Бик әйбәт укучылар.Безнең алда ике команда: “Дуслык” һәм “Җитезләр” ( Кычкырып девизларын әйтәләр,исемнәрен ,эмблемаларын күрсәтәләр) III. Төп өлеш: Хәзер ярышны башлыйбыз. Беренче конкурс: Мәкаль башлыйм ,син төгәллә Әгәр тапсаң сүзләрен Эй ,сез,кемнәр тапкыр? Күрсәтсеннәр үзләрен! 1)Иң татлы тел, туган тел... 1)Иле барның – (..теле бар) (...анам сөйләп торган тел) 2)Сөйдергән дә тел, 2)Әйткән сүз- (..аткан ук) (биздергән дә тел) 3)Туган телем- иркә гөлем, 3)Тәмле тел таш яра,(тәмсез тел баш яра) (..киңдер сиңа күңел түрем) 4)Тән ярасы онытылыр,(..тел ярасы онытылмас) 4)Сүз бер көнлек,(..тел гомерлек) 5)Тел күрке-(..сүз) 5)Тел-(.. кешенең рухи көзгесе ) 6)Аз сөйлә - 6)Тел – ананың теләге,тел ананың (..күп тыңла) 7)Әдәп башы-(..тел) (...кадерле бүләге) 7)Туган телем-иркә гөлем,(...киңдер сиңа күңел түрем) (Жюри бәя бирә) -Алдагы бирем,укучылар.Мин сезгә Эзоп хикәясен тэкъдим итәм.Сез аның азагын дәвам итегез,кайсы команда дөрес җавап бирер. “Борын-борын заманда Эзоп исемле хезмәтче яшәгән.Ул бик акыллы,тапкыр кеше булган.Хуҗасы кунаклар чакырган.Аларны иң тәмле ризык белән сыйлыйсы килгән.Эзоп белән киңәшкән:”Кунакларны нәрсә белән сыйларга?” –“Иң тәмле әйбер –тел”,-дигән Эзоп. Иртәгәсен хуҗаның кунакларын иң тәмсез әйбер белән сыйлыйсы килгән.Тагын Эзоптан киңәш сораган. “Иң тәмсез әйбер дә-тел”,-дигән Эзоп. Хуҗаның аптыраулы карашына Эзоп аңлатма биргән.... - Укучылар,Эзопның аңлатмасы нинди булган? (Укучылар һәрбер командадан үз фикерләрен әйтәләр.Жюри бәя бирә) ......Тел кешене дәвалый,терелтә,яшәтә ала. Ә кайвакыт тел кешене гаепли,мәсхәрәли,үтерү дә ала.Тел йортларны,шәһәрләрне җимерә ала,сугыш чыгара ала. IV. Белемнәрне ныгыту: -Бик яхшы.Хәзер тактага ясалган башваткычны чишәбез: Сораулар: 1) Без нинди милләткә керәбез? 2)Икенче дәүләт теленең исеме? 3)Татар телендә нинди алынма сүзләр бар? 4)Татар теленең якын кардәше? 5).....сөте белән кермәгән,тана сөте белән кермәс. 6)Нинди? Кайсы? ...сорауларына җавап бирә торган сүз төркеме 7)Агы бар,вагы бар Авызда тагы бар 8)Сүз төркеме -Менә,укучылар,без сезнең белән башваткычны чишеп бетердек,хәзер карагыз әле нинди сүзтезмә килеп чыкты монда? -Туган тел. -Бик дөрес,укучылар.Димәк ,укучылар хәрбер кешенең туган теле бар,телебезне саклыйк,аның белән горурланыйк!!!!Ә хәзер,әйдәгез бергәләп “Туган тел”җырын җырлыйбыз. V.Өй эше: “Минем туган телем”исемле кечкенә текст төзергә. VI. Йомгаклау: (Жюри билгеләр куя) -Бик әйбәт укучылар.Менә шуның белән безнең кичәбез азагына якынлашты.Барыгызга да уңышлар телим,бик зур рәхмәт! (Жюри командаларны бүләкли)